China’s voetafdruk in ons Amazone-regenwoud

Waaronder, Brazilië en Suriname

China belangrijke infrastructuur stakeholder en exporteur van het Amazonegebied.

De nieuwe binnenlandse oriëntatie op ‘ecologische beschaving’ biedt enige hoop op vergroening van het handelspartnerschap

Sarita Reed, Lulu Ning Hui.Anton JieSamFoek

Amsterdam, 17 mei 2022–Chinese investeringen in Brazilië weerspiegelen “een huwelijk van belangen”, aldus Tulio Cariello, onderzoeksdirecteur bij de China-Brazil Business Council (CEBC).

State Grid en China Three Gorges [twee Chinese staatsbedrijven] kwamen naar Brazilië om bedrijven te kopen omdat het land veel te koop heeft aangeboden sinds het einde van de regering van Dilma Roussef in 2016. En ook omdat deze Chinese bedrijven naar het buitenland moesten. omdat ze al veel in China hadden geïnvesteerd”, vertelde Cariello aan Diálogo Chino.

Sindsdien is China’s handels- en investeringsrelatie met Brazilië onder vuur komen te liggen vanwege zijn ecologische voetafdruk – ook in de Amazone, het ecosysteem dat de meeste internationale bezorgdheid oproept.

Toch was het legale Amazonegebied, dat bestaat uit negen Braziliaanse staten in het noorden en middenwesten van het Amazonebekken, de bestemming voor slechts 11 miljard dollar van de in totaal 66 miljard dollar aan directe buitenlandse investeringen in Brazilië tussen 2009 en 2019, volgens gegevens samengesteld door CEBC voor Diálogo Chino. Veel projecten strekken zich ook uit over andere staten, dus cijfers kunnen worden overschat. Het Amazone gebied strekt zich echter ook uit over Peru, Bolivia, Ecuador, Colombia, Venezuela, Guyana, Frans Guyana en ons eigen Suriname.
In combinatie met andere gegevens is het mogelijk om een duidelijker beeld te schetsen van de sites en sectoren in het Amazonegebied waar Chinese investeringen plaatsvinden, die, zoals beleidsontwikkelingen in China aangeven, een “vergroeningsproces” ondergaan.
China en de Amazone: een nieuwe en onervaren partner.

Decennia lang hebben de landen van het Amazonebekken geprobeerd het regenwoud te ontwikkelen. Onder de militaire dictatuur van Brazilië (1964-1985) was dit de mantra van integrar para não entregar (integreer, doe niet afstand), een uitdrukking die ironisch genoeg lijkt op ‘gebruik het of verlies het’.
Maar het idee om deze ontwikkeling te ondersteunen met externe financiering werd op de proef gesteld, vooral door de natuurbeschermingsbewegingen van de late jaren zestig en vroege jaren zeventig, volgens een onderzoek van de Braziliaanse geleerde Luiz Barbosa. Veel ontwikkelingslanden werden terecht beschuldigd van onverantwoordelijk gebruik van hun natuurlijke hulpbronnen.

2001: Elf jaar geleden alweer. Het jaar van de eerste grote directe investering in het Amazonegebied vanuit China, toen Baosteel 650 miljoen dollar in het Braziliaanse mijnbouwbedrijf Vale do Rio Doce stopte.

China’s verhaal in het Amazonegebied begon rond de tijd dat het land in 2001 lid werd van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Dat jaar deed Baosteel, een staatsbedrijf met het hoofdkantoor in Shanghai, zijn eerste grote directe investering in het Braziliaanse Amazonegebied, waarbij US $ 650 werd toegewezen. miljoen aan het onlangs geprivatiseerde Vale – het grootste mijnbouwbedrijf in Zuid-Amerika en de houder van rechten om een complex van mijnen in de staat Pará te onderzoeken.
“Het was een moment waarop de Chinezen naar de wereld begonnen te kijken”, zegt Quelen Guedes, wetenschapper internationale betrekkingen aan de Universidade do Vale dos Sinos in Brazilië.
In 2006 toerde Wu Bangguo, de toenmalige voorzitter van het Chinese Nationale Volkscongres, door Latijns-Amerika. In een toespraak tot het Nationale Congres van Brazilië zei hij: “Brazilië is een land dat bekend is en wordt gewaardeerd door het Chinese volk […]. Het fascinerende Amazonewoud en het prachtige waterkrachtproject van Itaipu maken deel uit van de nationale trots.”
De combinatie van Amazone en waterkracht voorspelde China’s betrokkenheid bij de ontwikkeling van energieprojecten in Brazilië en in het bredere stroomgebied.

Volgens de in Washington gevestigde denktank The Dialogue bezitten bedrijven met het hoofdkantoor in China aandelen die gelijk staan aan meer complete waterkrachtprojecten in de Amazone dan in enig ander land.