De Hollandse Ziekte

Of: Hoe rijkdom kan verdampen en een land kan verwoesten

Deel III

eyesonsuriname/fd

Amsterdam, 20 december 2022 –Toen er in Noorse territoriale wateren in 1969 olie werd gevonden, was de vraag wat er met de opbrengst zou worden gedaan.

Wijs geworden door gebeurtenissen in Nederland en ervaringen daar opgedaan.

De Noorse regering besloot tot de oprichting van een speciaal beleggingsfonds, dat in 1996 van start ging en alleen buiten Noorwegen belegt.

De regering mag jaarlijks maximaal 3% van het fonds gebruiken voor de eigen begroting. Dat percentage is gebaseerd op de aanname dat er elk jaar gemiddeld 5% rendement wordt gemaakt bij een gemiddelde inflatie van 2% — zo blijft de reële waarde van het fonds intact. Het oliefonds belegt in aandelen (68%), obligaties (28%), vastgoed en infrastructuur, hoofdzakelijk in de VS en Europa.

Het beleggingsrendement en de jaarlijkse instroom van staatsopbrengsten van de olie- en gasverkopen hebben het fonds flink doen groeien.

\Ondanks de recente koersverliezen is het fonds in twintigjaar tijd negentien keer zo groot geworden.

De jaarlijkse onttrekking is goed voor circa 20% van de Noorse overheidsbegroting. De gekozen structuur moet de Dutch Disease voorkomen.

Deze ‘ziekte’ komt er op neer dat hoge inkomsten uit grondstoffen een economie kunnen schaden. In het geval van Nederland werden de gasbaten grotendeels gespendeerd aan de welvaartsstaat, terwijl de gulden door de gasexport relatief duur was. Hierdoor kwamen andere exportsectoren in de knel.

Er woedt momenteel een discussie over de vraag of Noorwegen de enorme extra winsten door de hoge olie- en gasprijs als gevolg van de Russische inval in Oekraïne, niet zou moeten afstaan aan Europa of besteden aan de wederopbouw van Oekraïne.

De Noren staan positief tegenover het laatste, maar willen niet tornen aan het mandaat van het oliefonds uit vrees voor een precedent.

Het Noorse staatspensioenfonds verklaarde vorige week dat het zijn belangen zal decarboniseren door bedrijven aan te sporen hun broeikasgasemissies tegen 2050 tot nul terug te brengen, in overeenstemming met het klimaatakkoord van Parijs, bericht CNN. Met een portefeuillewaarde van 1,2 biljoen dollar is het Statens pensjonsfond Utland het grootste pensioenfonds ter wereld.

Het fonds investeert de aardolie-inkomsten van West-Europa’s grootste olie- en gasproducent voor toekomstige generaties in aandelen, obligaties, vastgoed en hernieuwbare projecten in het buitenland. Daarom werd het fonds ook wel

het ‘oliefonds’ genoemd.

‘Ons langetermijnrendement zal volledig afhangen van hoe de bedrijven in onze portefeuille de overgang naar een emissieloze samenleving doorstaan,’ zei CEO Nicolai Tangen van Norges Bank Investment Management, die het fonds beheert, in een verklaring.

eyesonsuriname/fd