Voor een Amerikaans publiek lijkt de verkiezing van Argentinië misschien griezelig bekend. Een politieke buitenstaander met bouffant haar en een geschiedenis van schandalige opmerkingen belooft het land “weer groot” te maken, en wordt afgeschreven door de liberale elite voordat hij de presidentiële peiling wint met een grote steun van de bevolking, van wie velen zich achtergelaten voelen. Toch is de verkiezing op 19 november van Javier Milei, een zelfbeschreven “anarcho-kapitalist”, geen herhaling van het draaiboek van Donald Trump in de pampas. De heer Milei wordt de afgelopen jaren geconfronteerd met een veel lastiger economische situatie dan welke Amerikaanse president dan ook. Velen stemden niet op hem vanwege zijn opruiende retoriek, maar desondanks in een daad van wanhoop.
Argentinië is in een vreselijke staat. De jaarlijkse inflatie is momenteel meer dan 140% en zal naar verwachting begin volgend jaar 200% bereiken. Dat is eens omhoog van 54% toen Alberto Fernández, de vertrekkende Peronistische president, in 2019 aantrad. Vier op de tien Argentijnen leven in armoede. In de weken voorafgaand aan de verkiezingen heeft Sergio Massa, de minister van Economische Zaken en de tegenstander van de heer Milei, een populistische uitspatting aan afboden opgevoerd, wat overeenkomt met ongeveer 1% van het BBP.
Het land is doodlopend. De overheidsschuld aan het BBP is 90%; en het begrotingstekort, indien goed gemeten om het drukken van geld van de centrale bank op te nemen, is ongeveer 10% van het BBP. De dollarobligaties worden verhandeld tegen minder dan 33% van hun nominale waarde. Externe bronnen van contant geld worden afgeboord: het land is de imf $ 44 miljard al verschuldigd en zijn deviezenreserves zijn op nettobasis ongeveer $ 10 miljard in het rood (na aftrek van swaplijnen van de centrale bank en andere verplichtingen). Er zijn minstens 15 verschillende wisselkoersen, waaronder een speciale voor de export van soja. Terwijl de officiële groothandelswisselkoers 354 pesos per dollar is, wordt op de zwarte markt de valuta verhandeld op bijna 900.
Om de demonen van Argentinië het hoofd te bieden, zal de regering van de heer Milei een drietal economische noodmaatregelen moeten nemen. Ten eerste, snel aanscherpen van de riem om het begrotingstekort terug te drijven: onbetaalbare pensioenen en brandstofsubsidies zijn een voor de hand liggend gebied om op te vallen. Ten tweede, liberalisering van het wisselkoerssysteem, ook al zal dit leiden tot een devaluatie en een aansporing van inflatie. Dit is onvermijdelijk: Argentinië heeft niet langer de dollars die het nodig heeft om de officiële tarieven te verdedigen. En tot slot moet het land zijn schulden herstructureren om ze tot een duurzaam niveau te verlagen. Dit zal waarschijnlijk vereisen dat de imf verliezen toegeeft, of kunstmatig lage rentetarieven in rekening brengt op de $ 44 miljard aan leningen die het aan Argentinië heeft verstrekt, wat een van de grootste fouten in de geschiedenis van het fonds vertegenwoordigt.
Hoe zit het met dollarisering, het meest spraakmakende beleid van de heer Milei? Wanneer de financiële geloofwaardigheid van een land in flarden is, kan het zinvol zijn om de groene rug te gebruiken in plaats van zijn binnenlandse valuta. Acht andere landen dan de Verenigde Staten gebruiken de dollar als wettig betaalmiddel, waaronder Ecuador en Panama. Desalniettemin vereist het om dit op een ordelijke manier te doen voldoende tijd voor de uitgebreide voorbereidingen die nodig zijn en een grote eerste float van dollars om het banksysteem te ondersteunen. Argentinië mist beide.
Inderdaad, het trio van economische noodmaatregelen is zelf een gigantische sprong voorwaarts. De heer Milei, die campagne voerde met een kettingzaag om zijn benadering van het kappen van de staat te symboliseren, heeft misschien gewonnen met een groot mandaat. Maar hij zal een fragiele positie in de regering innemen: zijn coalitie, Liberty Advances, zal slechts 38 van de 257 zetels in het lagerhuis van het Congres en zeven van de 72 zetels in de Senaat hebben. Dit betekent dat hij allianties zal moeten opbouwen, met name met Republican Proposal, een centrumrechtse partij onder leiding van Patricia Bullrich, een gematigde rechtse die in de eerste ronde van de verkiezingen in oktober werd uitgeschakeld.
Om dergelijke allianties te creëren moet de heer Milei na een leven van excentriciteit meer staatsman-achtig worden. Tot nu toe heeft hij voor advies vertrouwd op verdeeldheid zaaiende figuren en cranks. Zijn running-mate, Victoria Villarruel, heeft de wreedheden van de Argentijnse militaire junta, die het land regeerde van 1976 tot 1983, gebagatelliseerd. Zijn potentiële minister van Buitenlandse Zaken heeft het homohuwelijk vergeleken met het hebben van luizen. De heer Milei heeft niet gezegd wie minister van Economische Zaken zal worden, wat suggereert dat hij de baan zelf op zich kan nemen. In plaats daarvan moet hij zich omringen met reguliere politici die hem kunnen helpen een coalitie in het Congres op te bouwen en de publieke steun voor pijnlijke hervormingen te behouden. Hij zou mevrouw Bullrich en Mauricio Macri, een voormalig president, in zijn kabinet moeten benoemen.
De tijd van meneer Milei aan de macht zal niet gemakkelijk zijn. De heer Macri was de eerste niet-Peronist die zijn ambtstermijn voltooide sinds het herstel van de democratie in 1983. En ondanks de inspanningen van de heer Macri om in die periode centrumrechtse hervormingen door te voeren, eindigde zijn periode met het land op de rand van wanbetaling. De heer Milei moet snel handelen, maar ook een nationale consensus opbouwen over economische hervormingen om ervoor te zorgen dat zijn beleid er niet toe leidt dat Argentijnen de straat op gaan. Tot nu toe suggereren zijn gebrek aan ervaring en vluchtig karakter niet dat hij dit aankan. Als Argentinië een economisch casino is geworden, is hij de laatste worp van de dobbelstenen. ■
