Amsterdam, 21 januari 2023– Aan het eind van de jaren vijftig geloofden maar heel weinig mensen dat het Noorse continentale plat (NCS) rijke olie- en gasvoorraden zou kunnen verbergen.
De ontdekking van gas in Groningen in Nederland in 1959 zorgde er echter voor dat mensen hun denken over het aardolie potentieel van de Noordzee herzien.
De Groningse ontdekking leidde tot enthousiasme in een deel van de wereld waar het energieverbruik voor een groot deel gebaseerd was op kolen en geïmporteerde olie. In de gretigheid om meer te vinden, werd de aandacht gevestigd op de Noordzee. De geologische expertise van Noorwegen was negatief voor olie- en gasvoorraden, maar dit kon het enthousiasme na de gasontdekking in de
Nederland. In oktober 1962 stuurde Phillips Petroleum een aanvraag voor exploratie in de Noordzee naar de Noorse autoriteiten. Het bedrijf wilde een vergunning voor de delen van de Noordzee die zich op Noors grondgebied bevonden en die mogelijk in het Noorse plat zouden worden opgenomen. Het bod was 160.000 dollar per maand. Het aanbod werd gezien als een poging om exclusieve rechten te krijgen, en voor de autoriteiten was het uitgesloten om het hele schap aan één bedrijf over te dragen. Als de gebieden zouden worden opengesteld voor exploratie, moesten meer bedrijven meedoen.
In mei 1963 riep de regering van Einar Gerhardsen de soevereiniteit over de NCS uit. Nieuwe regelgeving bepaalde dat de Staat alle natuurlijke hulpbronnen op het NCP bezit en dat alleen de Koning (overheid) bevoegd is om vergunningen voor opsporing en winning te verlenen. In datzelfde jaar kregen bedrijven de mogelijkheid om voorbereidende verkenningen uit te voeren. De licenties omvatten rechten om seismisch onderzoek uit te voeren, maar niet om te boren.
Hoewel Noorwegen de soevereiniteit van grote offshore gebieden had uitgeroepen, bleven er enkele belangrijke verduidelijkingen over hoe het continentaal plat moest worden verdeeld, voornamelijk met Denemarken en Groot-Brittannië.
Dugout canoe on the shore of the Marowijne River near the village of Bigiston, Suriname.
In maart 1965 werden afspraken gemaakt over de verdeling van het continentaal plat volgens het middenlijnprincipe.
Op 13 april 1965 werd de eerste vergunningsronde aangekondigd. Aan oliemaatschappijen of groepen van bedrijven werden 22 winningsvergunningen voor in totaal 78 blokken verleend. De productielicenties gaven exclusieve rechten voor het verkennen, boren en produceren in het licentiegebied. De eerste put werd in de zomer van 1966 geboord, maar stond droog.
Ekofisk
Van het Ekofisk-veld
Met de ontdekking van Ekofisk in 1969 begon het Noorse olie-avontuur echt. De productie uit het veld begon op 15 juni 1971 en in de daaropvolgende jaren werden een aantal belangrijke ontdekkingen gedaan.
Exploratie in de jaren 1970 was beperkt tot het gebied ten zuiden van de 62e breedtegraad. Het schap werd geleidelijk geopend en er werd slechts een beperkt aantal blokken per vergunningronde toegekend.
Buitenlandse bedrijven domineerden in de beginfase de exploratie bij Noorwegen en waren verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de eerste olie- en gasvelden van het land. Statoil werd opgericht in 1972 en het principe van 50 procent staatsparticipatie in elke productielicentie werd ingevoerd.
Deze regel is later gewijzigd, zodat het Storting (het Noorse parlement) kan beoordelen of het niveau van staatsparticipatie lager of hoger moet zijn, afhankelijk van de omstandigheden.
Met ingang van 1 januari 1985 werd de deelname van de staat aan aardolieactiviteiten gereorganiseerd.
De participatie van de staat werd in tweeën gesplitst, de ene was verbonden met het bedrijf en de andere werd onderdeel van het directe financiële belang (SDFI) van de staat in aardolieactiviteiten.
SDFI is een overeenkomst waarbij de Staat belangen heeft in een aantal olie- en gasvelden, pijpleidingen en onshore-faciliteiten. Elke overheidsbeslissing wordt bepaald wanneer productielicenties worden toegekend en de grootte varieert van veld tot veld. Als een van meerdere eigenaren betaalt de staat zijn aandeel in de investeringen en kosten, en ontvangt een overeenkomstig deel van de inkomsten uit de winningsvergunning. De Storting besloot in het voorjaar van 2001 dat 21,5 procent van de activa van SDFI kon worden verkocht. 15 procent werd verkocht aan Statoil en 6,5 procent werd verkocht aan andere licentiehouders. De verkoop van SDFI-aandelen aan Statoil werd gezien als een belangrijk element op weg naar een succesvolle notering en privatisering van Statoil. Statoil werd in juni van hetzelfde jaar genoteerd en opereert nu onder dezelfde voorwaarden als elke andere speler op de NCS. Petoro werd in mei 2001 opgericht als een naamloze vennootschap in staatseigendom om de SDFI namens de staat te beheren.
Aardolie activiteiten hebben aanzienlijk bijgedragen aan de economische groei in Noorwegen en aan de financiering van de Noorse welvaartsstaat.
Sinds de start van de productie op het Noorse continentale plat in het begin van de jaren zeventig, is de olie- en gassector uitgegroeid tot de grootste sector in Noorwegen, gemeten in termen van toegevoegde waarde, overheidsinkomsten, investeringen en exportwaarde.
