Amsterdam, 18 mei 2022– Sterke handel vormde de ruggengraat van meer financiële samenwerking. Tijdens de wereldwijde financiële crisis die in 2008 begon, daalde de vraag naar grondstoffen uit de VS en Europa, net zoals China olie, koper en ijzererts uit Brazilië, Peru en Ecuador nodig had om zijn snelle economische ontwikkeling te voeden.
In 2009 werd China de belangrijkste handelspartner van Brazilië en overtrof het voor het eerst de VS. Het bekleedt dezelfde positie voor Peru sinds 2014, vier jaar nadat de twee landen een vrijhandelsovereenkomst ondertekenden. Toch begonnen deze potentieel high-impact grondstoffen, samen met soja, de overgrote meerderheid van de handel te omvatten. In Brazilië gingen ijzererts, olie en onbewerkte sojabonen van minder dan 45% van de groeiende Chinese exportmand in 2003 naar bijna 80% in 2019, volgens het Observatory of Economic Complexity.
Tegen de tijd dat China een belangrijke afnemer van Braziliaanse soja werd, leidden strengere wetgeving en handhaving tot een vertraging van de uitbreiding van het gewas naar het Amazonegebied. Velden in het Cerrado-bioom, waar de wetgeving zwakker was, verspreidden zich. Het sojamoratorium van 2006, een toezegging van multinationale graanhandelaren om te stoppen met het betrekken van leveranciers bij illegale ontbossing, wordt algemeen beschouwd als de oorzaak.
de Belt and Road
In 2013 gaf het kolossale Belt and Road Initiative (BRI) van de Chinese president Xi Jinping om de wereldwijde connectiviteit te vergroten een impuls – en slechts iets meer samenhang aan – China’s druk op zijn bedrijven en banken om wereldwijd kansen te zoeken, ook in het Amazone-regenwoud. China begon zijn portfolio te diversifiëren en won contracten in de transport-, landbouw- en productiesectoren, en ondersteunde (en werd gemotiveerd door) de snel groeiende handel in grondstoffen. Havens, wegen en zelfs de mogelijkheid van een ambitieuze Bioceanic Railway die de Amazone zou doorsnijden, waren op de kaart – hoewel dat grotendeels is waar de laatste is gebleven. Op het moment van schrijven hebben zes van de acht landen in het Amazonegebied zich aangesloten bij de BRI (exclusief Frans-Guyana, een overzeese regio van Frankrijk). Colombia en Brazilië staan niet op de lijst. Ondanks berichten dat Brazilië al officieel BRI-projecten heeft aangewezen, heeft geen enkel regeringsniveau in de grootste natie van Latijns-Amerika een memorandum van overeenstemming ondertekend om samen te werken in het kader van de BRI, dat als maatstaf voor lidmaatschap wordt beschouwd.
Desondanks was Brazilië tussen 2003 en 2020 de belangrijkste regionale ontvanger van Chinese investeringen.
Voor David Cleary, de huidige landbouwdirecteur bij NGO the Nature Conservancy en voormalig directeur van natuurbehoudprogramma’s, onder meer in de Amazone, ligt China’s belangrijkste Brazilië-focus ergens anders. “De interesse van Chinese bedrijven gaat veel meer uit naar infrastructuur en is daarom gericht op het zuidelijke deel van het land waar dergelijke investeringen belangrijker zijn”, zegt hij.
David Cleary
Ondanks dat het een “vrij beperkte” directe aanwezigheid in het Amazonegebied heeft, werkt China als een “centrum van exportvraag”, zegt Cleary. Het land is de belangrijkste afnemer van Braziliaanse landbouwgrondstoffen, met name soja en rundvlees, die vaak op grote schaal worden verbouwd en de tropische bossen aantasten. Volgens onderzoeksinstituut Imazon zorgt de veeteelt voor 80% van de ontbossing in de Amazone.
Volgens Braziliaanse handelsgegevens kwam vorig jaar 37% van de Braziliaanse rundvleesimport van China en 27% van de 58 miljoen ton Braziliaanse soja-import uit het legale Amazonegebied, de regio met het Amazone-bioom en zijn bufferzone.
Het volume dat China koopt, is aanzienlijk voor het Amazonegebied, want hoewel de overgrote meerderheid uit Zuid-Brazilië komt, vereist de teelt in die regio een enorm areaal en verdringt de boeren die zich richten op de enorme binnenlandse rundvleesmarkt verder naar het noorden, richting het regenwoud.
Volgens supply chain analisten Trase haalt China echter proportioneel minder uit locaties die verband houden met ontbossingsrisico’s dan de EU.
In feite ontdekte Trase voor 2020 dat China’s blootstelling aan ontbossingsrisico’s, de waarschijnlijkheid van inkoop van leveranciers die verband houden met illegale ontbossing, geconcentreerd was in respectievelijk slechts 1% en 2% van de Braziliaanse soja- en rundvleesproducerende gemeenten. China maakt zich meer zorgen over voedselveiligheid dan over de klimaat- of milieueffecten van de rundvleeshandel en eist certificering van de oorsprong van vlees. Hoewel het mechanisme nog moet worden versterkt, duidt het wel op stappen in de richting van meer transparantie in toeleveringsketens.
Ik denk niet dat China verder gaat dan legaliteit, en legaliteit is al belangrijk, vooral in de vleesketen in Brazilië, waar nog veel illegaliteit is”, zegt Cleary. “China is een land dat plannen, toezeggingen en nationale veiligheid serieus neemt.”
Na een decennium van gecontroleerde ontbossing in Brazilië, bereikten ze vorig jaar recordhoogten, wat de discussies over de inspanningen van internationale kopers van landbouwgrondstoffen bij het ontwikkelen van een robuust, bosvriendelijk beleid op gang bracht.
